Güçlü İlişki Evi, 1970’lerden bugüne kadar araştırmalar ile süren; John ve Julie Gottman tarafından çift terapisine yönelik oluşturulan bütüncül bir yaklaşımdır. Güçlü İlişki Evi; çiftlerin çatışma yönetimi inşa etmesine yardım etmek, yakınlık ve arkadaşlıklarını onarmak üzerinde durarak çiftler arasında ortak anlam oluşturmaya çalışan 9 basamaklı bir kuramdır. John ve Julie Gottman’ın geliştirdiği çift terapisi müdahalesi, duygu odaklı ve işlevsiz kalıpları değiştirmeye odaklanan davranışçı bir yaklaşımı savunmaktadır. Güçlü İlişki Evi’nde bulunan her bir kat ilişkinin belirli bir yönünü temsil etmektedir.
Şekil 1. Güçlü İlişki Evi. Kaya-Ataklı, F. (t.y.). Psikoloji İstanbul.
Güçlü ilişkilerin özelliklerini sunan bu kuramın basamakları şu şekildedir:
Sevgi Haritaları Oluşturmak: Sevgi haritaları, evin temel ve ilk basamağını oluşturmaktadır. Araştırmalara göre güçlü ilişkilerde çiftler birbirinin dünyasını, korkularını, kaygılarını çok iyi tanırlar. Partnerinin en sevdiği film ve kitabın ne olduğunu; en yakın arkadaşlarını, geçmişe dair mutlu ve üzgün olduğu anları, geleceğe dair ümit ve beklentilerini, kısaca partnerinin dünyasını iyi bilirler, bunları bilmeye dair merakları canlıdır ve birbirlerinin yaşamını, duygu ve düşüncelerini öğrenmeye isteklidirler.
İlgi ve Beğeniyi Paylaşmak: Araştırmalara göre güçlü ilişkilerde çiftler birbirlerine olan sevgi, hayranlık ve ilgilerini sürekli dile getirirler. Partnerler birbirlerinin dünyasında sevildiğini ve beğenildiğini bilirler. Bu tarz ilişkilerde takdir kültürü hakimdir.
Birbirine Yönelmek: Araştırmalara göre güçlü ilişkilerde çiftlerin dikkati birbirinin üzerindedir, devamlı ve tutarlı şekilde duygusal bir bağ kurma girişimi mevcuttur. Her küçük an değerlendirilir ve partnerler birbirlerinin bağ kurma girişimine olumlu cevap verir. Birbirine yönelen çiftlerde ilişkide eğlenceli ve destekleyici paylaşımlara sık sık rastlanır. (Örneğin; partnerlerden biri kitap okurken diğer partner “Aa, televizyonda ne varmış” der; kitap okuyan partner ise bu yönelmeyi karşılar ve “Aa bakayım kim varmış” şeklinde yanıtlar).
Olumlu Bakış Açısı: Güçlü ilişkilerde sorun çözme durumlarında olumlu duygunun varlığı mevcuttur. Olumlu duygunun varlığı sayesinde çatışmaların çözümlenmesi ve onarma girişimleri de olumlu sonuçlanır. İlişki içerisinde yakınlık güçlüyse ve olumlu bir bakış açısı hakim ise çatışma esnasında da çiftlerin birbirlerine dair algıları olumlu olur. Yanlış anlaşılmalara ve zihin okumaya çok sık rastlanmaz; partnerler olumlu bakış açısında olduklarında tetikte olmazlar veya nötr mesajları negatif algılamazlar.
Çatışmayı Yönetmek: Çatışma sanılanın aksine doğal ve normal bir durumdur. Araştırmalara göre çift problemlerinin yalnızca %31’i çözülebilen problemlerden oluşmaktadır. Problemlerin %69’u çözülmeyecek olan tekrar edebilecek problemlerdir. Bu oranın yüksek olma sebebi kişilerin yaşam felsefesi, kişisel öğretileri ve karakter farklılıklarından kaynaklıdır. Araştırmalara göre güçlü ilişkilerde de çatışmalara rastlanır; çözülebilen ve tekrar eden çözülemeyecek problemler mevcuttur. Güçlü ilişkiler çözülebilen çatışmaları etkin sorun çözümü yöntemi ile çözebilirken; çözülemeyecek, tekrarlayacak olan problemler için çatışmayı iyi yönetirler. Tekrarlayan problem üzerine sıklıkla diyalog kurarak partnerin bakış açısını anlamaya gönüllü olmalarının yanı sıra bu süreci bir keşif olarak görürler. Her konuşmada yeni bir bakış açısı kazanmaya gönüllüdürler. Çözülebilen çift problemlerinde etkin sorun çözümünde yumuşak başlangıç, etkiyi kabul etme, onarma/sakinleşme ve uzlaşma kullanılır.
Hayalleri Gerçekleştirmek: Araştırmalara göre güçlü ilişkilerde çiftler birbirlerinin hayallerini; isteklerini, temel değerlerini, geçmiş öykülerini bilirler ve bu konular üzerinde diyaloğu sıklıkla sürdürürler. Sürdürülen bu diyaloglar sonrasında partnerler birbirlerinin hayallerini gerçekleştirmek için ellerinden geleni yaparlar. Çiftler arasında her yönlü hayal ve isteklerini paylaşabilecekleri güven ortamı mevcuttur. Bu diyalogları yapıyor olmak çatışma diyaloglarını çıkmaza götürmekten korumaktadır çünkü partnerler çatışmalarının altında yatan istek ve hayallere aşinalardır.
Ortak Anlam Yaratmak: Bu basamak Güçlü İlişki Evi’nin çatısını oluşturur. Çatı, birlikte yaşam oluşturmayı simgeler. Her bireyin büyüdüğü ev içerisinde öğrendikleri, gelenek görenekleri ve ritüelleri vardır. Bireyler aynı kültürden veya aynı coğrafyadan olsalar bile birçok farklılık gözlenecektir. Bu yüzden iki birey bir araya gelmeye karar verdiğinde yeni bir ortak anlam oluşturmalıdırlar. Güçlü ilişkilerde çiftler nasıl zaman geçireceklerini, ne gibi ritüeller oluşturacaklarını, ilişkide ve aile içerisinde rollerini, bayramları nasıl kutlayacaklarını, özel günlerde/tatillerde vakitlerini nasıl değerlendireceklerini, inanç ve kültürlerini ne gibi bir düzene oturtacaklarını konuşarak beraber belirlerler ve ortak bir anlam oluştururlar. Çatı, ilişkiyi koruyan en değerli yapı taşlarından biridir.
Güven: Güven, Güçlü İlişki Evi’nin birinci duvarını oluşturmaktadır. Araştırmalara göre güçlü ilişkilerde çiftler partnerinin kendisi bir ortamda olmasa da partnerinin onun iyiliğini gözeteceğini ve buna uygun davranacağını bilir; bu bilgiyi içselleştirmiştir.
Bağlılık: Bağlılık, Güçlü İlişki Evi’nin bir diğer duvarını oluşturmaktadır. İlişkiyi ayakta tutan şey bu iki duvardır. Bağlılık, kişinin yaşadığı ilişkinin iyi günde kötü günde süreceğine inanması ve buna uygun davranmasını içerir. Güçlü ilişkilerde çiftler partnerinin varlığına müteşekkirdir; hayatının geri kalanında partneri ile birlikte olacak olmanın mutluluğunu taşırlar.
Her bir bileşen temel ve önemli bir ihtiyacı vurgulamaktadır. Güçlü ilişki evi teorisinde sıralanan alanların her biri çiftlerin aktif bir çaba, farkındalık ve iyi bir rehberlikle geliştirebileceği alanlardır. Gottman Method çift terapisinde ilişkiler güçlü ilişki kuramına göre incelenir, ilişkinin hangi alanlarda güçlü, hangi alanlarda geliştirilmeye açık olduğu belirlenir ve yol haritası çıkarılır. Çift terapisi sürecinde iyileştirilmesi planlanan basamaklar; seans içi ve dışında uygulanan yapılandırılmış egzersizler, listeler, kartlar, görüşmeler ile geliştirilir; güçlü adımlar pekiştirilir. Çift terapisi sürecinde uygulanan çalışmalar sayesinde çiftler karşılıklı takdirin ve yakınlığın olduğu, partnerlerin sevilme, dinlenme, anlaşılma ve değerli hissetme ihtiyacının karşılandığı, cinselliğin kalitesinin arttığı, tutkunun ve sevginin pekiştiği, çatışmaların sağlıklı bir şekilde yönetildiği ve onarmaların işlediği ilişkiler yaşamayı öğrenebilmektedirler.
Kaynakça
The Gottman Institute. (t.y.). What is The Sound Relationship House? 10 Aralık 2022 tarihinde https://www.gottman.com/blog/what-is-the-sound-relationship-house/ adresinden erişildi.
Kaya-Ataklı, F. (t.y.). Güçlü İlişki Evi. Psikoloji İstanbul. 10 Aralık 2022 tarihinde https://psikolojistanbul.com/2019/02/14/guclu-iliski-evi/ adresinden erişildi.
Comentarios